,,მეტამორფოზა” –  მოგზაურობა კაფკას ნაწარმოების სიღრმეებში

სტატიის ავტორი: საბა თედორაძე

,,ყველაზე მოაზროვნე და ყველაზე დაკარგული არსება ადამიანია. ყველაფერი, რასაც ვწერ, ჩემი ისტორიაა, ჩემი ძიება, მუდმივი წინააღმდეგობა რეალობასთან და ამის დანახვის უნარი. ყველა ავტორს, ვისი აზრებიც გამოვიყენე, შემიძლია ჩემი მასწავლებლები ვუწოდო ამ გზაზე. ჩვენ მუდამ გვეშინია სიკვდილის, თუმცა ყველაზე რთული ყოფილა იცხოვრო, იცხოვრო სტერეოტიპების, იდენტობების, იზმებისა და ისტების გარეშე. გონება მუდამ ქაოსშია და ხშირად ამ ქაოსის გადალახვის მცდელობას უფრო დიდ ქაოსში შევყავართ. ჩვენ მგზავრები ვართ, უმისამართოდ მოხეტიალე, უცებ სადღაც ვჩერდებით და ვხვდებით, რომ რასაც ვეძებთ, სინამდვილეში იმას თან დავატარებთ, ამას ვეძახი გამოღვიძებას”

ლიტერატურის უკიდეგანო სივრცეში, ცოტაა ისეთი ნაწარმოებები, როგორიცაა ფრანც კაფკას შედევრი, „მეტამორფოზა“. ეს არის ნაწარმოები,რომელიც იკვლევს ადამიანის ცნობიერების სიღრმეებს, ამ აბსურდულ რეალობაში ჩარჩენილი ინდივიდის ეგზისტენციალურ ტანჯვას. კაფკა აყალიბებს  ნარატივს, რომელიც ეწინააღმდეგება ჩვეულებრივ ინტერპრეტაციებს.

“მეტამორფოზა” იწყება შოკისმომგვრელი  მოვლენით: გმირი, გრეგორ ზამზა, ერთ დილას იღვიძებს და აღმოჩნდება, რომ გარდაიქმნა უზარმაზარ მწერად. კაფკას მკითხველი კოშმარის მსგავს სამყაროში ჩაჰყავს, სადაც საზღვრები რეალობასა და ილუზიას შორის ბუნდოვანია. გრეგორის ტრანსფორმაცია ხდება ეგზისტენციალური კრიზისის ალეგორია,  რაც ეხმიანება გაუცხოების გავრცელებულ გრძნობას, რომელსაც ბევრი განიცდის თანამედროვე საზოგადოებაში.

კაფკას შემოქმედება ოსტატურად ასახავს არსებობის პრობლემას. გრეგორის მეტამორფოზა შინაგანი კონფლიქტის გარეგანი გამოვლინებაა.კაფკა იკვლევს ადამიანთა საზოგადოებისგან განცალკევებულ არსებად ცხოვრების  შედეგებს. ავტორი ქსოვს ბნელი იუმორისა და ფსიქოლოგიური ტანჯვის რთულ ქსელს, რის გამოც მკითხველს გაოგნებულს და შეშფოთებულს ტოვებს არსებობის სრული ამაოებით.

“მეტამორფოზას” ცენტრალური თემა ოჯახური ურთიერთობების რთული დინამიკაა. გრეგორის სახეცვლილება ანგრევს მის ურთიერთობებს ოჯახთან,ავლენს მათ ფარულ წყენას და  ადამიანთა კავშირების სისუსტეს. კაფკას მიერ ზამზას ოჯახის პორტრეტის შესრულება იზოლაციისა და თანაგრძნობის რღვევაზე მიუთითებს.

გრეგორის ტრანსფორმაცია იწვევს როლების ცვლას ოჯახში. თავისი ოდესღაც მოსიყვარულე  ოჯახის წევრები იძულებულნი არიან დაუპირისპირდნენ საკუთარ შიშებსა და  სურვილებს, რადგან ისინი იბრძვიან  რეალობასთან ადაპტაციისთვის. ნათლად დახატული პერსონაჟების მეშვეობით, როგორიცაა გრეგორის მშობლები და დები, კაფკა იკვლევს სიყვარულის, დანაშაულის და მოვალეობის სირთულეს და ხაზს უსვამს ოჯახური კავშირების სუსტ ბუნებას.

კაფკას მიერ დათმობილი ყურადღება დეტალებისადმი მკითხველს ძირავს გრეგორის გონებაში, როდესაც ის მოძრაობს სამყაროში, რომელიც უარყოფს მის შეცვლილ მეს.

გრეგორის შინაგანი მონოლოგებისა საშუალებით კაფკა აფიქრებს მკითხველს  იდენტობის ბუნებაზე, მიზანსა და არსებობის მნიშვნელობაზე.  გამოსახულება და შემზარავი სიმბოლიზმი “მეტამორფოზაში” სარკის როლს ასრულებს, რომელიც გვაიძულებს დავუპირისპირდეთ გარდასახვის  შიშს.

ინდივიდუალური ტანჯვის კვლევის გარდა, “მეტამორფოზა” ემსახურება როგორც მკაცრ კრიტიკას საზოგადოების მიერ მარგინალიზებულთა და სხვათა მიმართ. კაფკა ავლენს სამყაროს სისასტიკესა და გულგრილობას, რომელიც ადამიანურ თანაგრძნობაზე მაღლა აფასებს სარგებლობასა და შესაბამისობას. გრეგორის ტრანსფორმაცია აშორებს სოციალური მიმღებლობის ფენას, ავლენს ცრურწმენებს და დეჰუმანიზაციის ტენდენციებს, რომლებიც არსებობს საზოგადოებაში.ამ ნაწარმოებში საზოგადოების მოლოდინები მახრჩობელ ძალად იქცევა, რომელიც ანადგურებს ინდივიდუალიზმს და თანაგრძნობას. კაფკას გამჭოლი მზერა კი გვიბიძგებს დავუპირისპირდეთ კაცობრიობის ბნელ ასპექტებს.

“მეტამორფოზა” ფრანც კაფკას უბადლო უნარსის დამადასტურებელია, აღბეჭდოს ადამიანური სასოწარკვეთილება, დახატოს გაუცხოების, იდენტობის კრიზისისა და ამაოების შემზარავი პორტრეტი.მწერალი ხშირად სცილდება ტრადიციული თხრობის საზღვრებს.”მეტამორფოზა” რჩება მარადიულ შედევრად, რომელიც კვალს ტოვებს ლიტერატურულ პეიზაჟზე და მკაფიო შეხსენებაა იმისა, რომ ჩვენი არსებობის ყველაზე ბნელ კუთხეში არის საკუთარი თავის ღრმა აღმოჩენისა და ფერიცვალების პოტენციალი.

ფრანც კაფკა უნივერსალური ადამიანია, რომელიც სცილდება დროსა და ადგილს, რაც მას საყოველთაოდ ცნობილ მწერალად აქცევს, რომლის ნამუშევრები კვლავ იპყრობს მკითხველთა გულს. კაფკას უნარმა ჩაღრმავებოდა ადამიანის ფსიქიკას და შეხებოდა მის შიშებსა და შფოთვას, უზრუნველყო მისი მუდმივი პოპულარობა.

კაფკას დიდი გავლენა აქვს ლიტერატურაზე,მისმა ნამუშევრებმა შთააგონა უამრავი ავტორი, კინორეჟისორი და მხატვარი, რამაც გავლენა მოახდინა ისეთი ლიტერატურული მოძრაობების განვითარებაზე, როგორიცაა ეგზისტენციალიზმი და აბსურდიზმი. მეცნიერები და ენთუზიასტები დღესაც კი აგრძელებენ კაფკას შედევრების ანალიზს.უფრო მეტიც, კაფკას ისეთი თემების გამოკვლევას,როგორიცაა უძლურება, იდენტობის კრიზისი და საზოგადოების ნორმების დეჰუმანური ეფექტები, კვლავ მოჰყვება რეზონანსი თანამედროვე საზოგადოებაში. მისი რეპრესიული სისტემების კრიტიკა და ადამიანის ფსიქიკის კვლევა მკითხველს ეხმიანება სოციალური, პოლიტიკური და ეგზისტენციალური გაურკვევლობებით გამორჩეულ ეპოქაში.

კაფკას ნამუშევრების მუდმივი პოპულარობა შეიძლება მივაწეროთ მათ უნარს, გადალახონ დრო და ისაუბრონ ადამიანის გამოცდილების ფუნდამენტურ ასპექტებზე.

ფრანც კაფკას  საყოველთაოდ ცნობილი მწერლის სტატუსი, მოწმობს მის ღრმა გამჭრიახობას, ადამიანური მდგომარეობას აღწერის უნარს და მის მუდმივ აქტუალობას. სანამ არსებობენ ინდივიდები, რომლებიც ებრძვიან ყოფიერების სირთულეებს, კაფკას ნამუშევრები გააგრძელებენ მკითხველების შთაგონებასა და პროვოცირებას, რომ ეჭვქვეშ დააყენონ მათი რეალობის აგებულება.