ინტერვიუ ზალიკო სულაკაურთან
სტატიის ავტორები: ანანო მეგრელიშვილი, ნუცი ქათამაძე
ზალიკო სულაკაური ყველასათვის ცნობილი მხატვარი და კარიკატურისტია. გამორჩეული სტილის, საუბრის პოზიტიური მანერისა და მუდამ ღიმილიანი სახის დამსახურებაა ის, რომ ნებისმიერი ასაკის ადამიანისთვის მისი სახელის ხსენება ყოველთვის დადებით ემოციებს ბადებს. ზალიკოს თავისი გასართობი ცენტრითა და საბავშვო სტუდიით არაერთი ბავშვი გაუბედნიერებია.
როდესაც ბატონ ზალიკოს ვეწვიეთ, მან ძალიან თბილად მიგვიღო, ამომწურავად გასცა ჩვენს კითხვებს პასუხები და საბოლოოდ ჩვენი კარიკატურებიც კი დახატა.
ასე, რომ გაიცანით ყველასათვის საყვარელი მხატვარი – ზალიკო სულაკაური.
– პირველად როდის აიღეთ ფანქარი ხელში და როდის მოვიდა თქვენთან ის მომენტი, როცა მიხვდით რომ მხატვარი ხართ?
სანამ დავიბადებოდი მაქედანვე ვიცოდი, რომ მხატვარი ვიყავი. დღემდე მაქვს შენახული ჩემი ნახატი, წიგნზე დახატული, როცა ერთი წლის ვიყავი. წარმოიდგინეთ, ფურცლებიც კი არ მყოფნიდა და წიგნებზე გადავედი. თან რას დავხატავდი?! რა თქმა უნდა, რაიმე სასაცილოს და იქიდან მოყოლებული არ გავჩერებულვარ, სულ სასაცილოებს ვხატავ.
– შეგიძლიათ, გაგვიზიაროთ რაიმე დასამახსოვრებელი რეაქცია იმ ადამიანებისგან, რომელთა კარიკატურაც დაგიხატავთ? ყოფილა შემთხვევა, როცა თქვენი დახატული კარიკატურა უნახავთ და არ მოსწონებიათ, წყენიათ ან უარყოფითი რეაქცია ჰქონიათ?
რამდენიც გინდა! თითქმის ყოველდღე ხდება. ეს დამოკიდებულია ადამიანთა ხედვაზე: ვიღაცას ესმის, ვიღაცას – არა, ვიღაცას ძალიან უხარია, ვიღაცას წყინს. შეიძლება, ვინმე გაბოროტებულმა დაგახიოს თავზე! საბედნიეროდ, თავზე არ გადაუხევიათ, მაგრამ ჩემს თვალწინ დაუხევიათ – ეს როგორ გამიბედეო… მაშინ არ ვიყავი ესეთი ცნობილი, თუმცა იცოდნენ, რომ მე ვხატავდი კარიკატურებს. მოვიდა და დამხატეო, არ მოეწონა, დაფხრიწა, რას ელოდა?! თუმცა ბევრი ისეთიც ყოფილა, რომ უბედნიერესები იყვნენ ჩემი ნახატით. ზოგსავ კი თავისი არ მოსწონს, არ უნდა დაინახოს საკუთარი თავი როგორი “ლამაზია”. ამრიგად, ეს სრულიად ადამიანზეა დამოკიდებული. მე ვარ ზალიკო, რომელიც ხატავს, მაგრამ რამდენი ადამიანია ამ დედამიწაზე, ყველას ხომ ვერ მოვერგები?! ზოგი ცხვირ-პირს დაგინგრევს, ზოგი კი პირიქით ჩაგეხუტება და ბავშვს მოგანათლინებს.
– წარმატების ფორმულას რომ წერდეთ, უპირველესად ნიჭს დაწერდით თუ შრომას?
აუცილებლად შრომა! რაც არ უნდა ნიჭიერი იყო, შრომის გარეშე გამორიცხულია რამე გააკეთო. ხანდახან ვიღაც ნიჭიერი “მოვარსკვლავდება” და მაშინვე ჩაქრება, რადგან არ აწუხებს კაცობრიობას, არ შრომობს… რაფაელს კითხეს, ხატვის სწავლა თუ შეიძლებაო?რა თქმა უნდა, შეიძლება! ამისათვის საჭიროა 1% ნიჭი და 99% მონდომება. ნამდვილად ასეა! ერთხელ მე და ერთი მხატვარი ვისხედით და ვლაპარაკობდით მხატვრობაზე. საბოლოოდ, მივედით ერთ დასკვნამდე, რომ ღმერთმა ჩვენ, მხატვრები, დაგვსაჯა, რადგან სულ ფანქარი უნდა გვეჭიროს, მუდამ რაღაცას უნდა ვხატავდეთ. რომ გავჩერდეთ და ფანქარი დავდოთ, ქვევით-ქვეთით ჩამოვალთ. ეს არის სულ ძიება. თუმცა, რასაკვირველია, თუ ნიჭი ღმერთმა არ მოგვცა, ვერაფერს გავხდებით. წერა-კითხვა ხომ ვიცით, მაგრამ შოთასნაირად “ვეფხისტყაოსანს” დავწერთ? ვერა. ეს ნიჭიც ღმერთმა უნდა გვიბოძოს.
– რომ არა მხატვარი რა იქნებოდით პროფესიით?
მამაჩემი დრამატურგია, კინოსამყაროს მცოდე ადამიანი, შესაბამისად ჩემ გარშემო სულ მსახიობები ტრიალებდნენ. ალბათ, რომ არა მხატვარი, მე ვიქნებოდი მსახიობი.
– თქვენ რა გარემო გჭირდებათ იმისთვის, რომ ხატოთ? აღგვიწერეთ ზალიკო ხატვის პროცესში.
ზოგიერთ მხატვარს ხატვისთვის განსაკუთრებული გარემოს მოწყობა სჭირდება, არავინ უნდა შეაწუხოს. მერე ან მიდის იქამდე, რომ ხატოს, ან ვერა. მე კი ფეხებითაც რომ დამკიდო, მაინც დავხატავ. არსებობენ ისეთი მხატვრებიც, რომლებსაც ურჩევნიათ ხატვის დროს არავინ უყურებდეს. მე მთელმა სტადიონმაც რომ მიყუროს, არ მაწუხებს. ჩავიკეტები ჩემს თავში და ვხატავ. მაგრამ ოდნავ რომ შემეხო, როცა ხატვის პროცესში ვარ, იმ კავშირს კოსმოსთან მაშინვე დავკარგავ. ჩამეხუტე სხვა მომენტში, რა პრობლემაა, მაგრამ არა ხატვისას. ასევე, მთავარია ხატვა მინდოდეს, რაც სულ მინდა, და მნიშვნელოვანია, ვისაც ვხატავ, იმასაც უნდოდეს.
– რომელია თქვენი საყვარელი მხატვარი, რომელმაც შეიძლება გავლენაც კი მოახდინა თქვენს სტილზე?
ერთი არ არის. ეგ ცხოვრებასავით პერიოდულია. ადრე სხვანაირი მხატვრები მომწონდა, ახლა სხვანაირი. როცა ეძებ და იზრდები, შენი გემოვნებაც იცვლება. მე პირადად რემბრანდტმა მასწავლა ხატვა. ახლაც ძალიან მიყვარს, ვგიჟდები. მერე გუსტავ კლინტი შემოვიდა ჩემს ცხოვრებაში. მოგეხსენებათ, საბჭოთა კავშირის დროს ბევრი მხატვრის შესახებ არ ვიცოდით და რაც ხელში მხვდებოდა და ვიგებდი, იმით ვინტერესდებოდი. ვიღაცა არ მომწონდა. ხმამაღლა ვიტყვი და სალვადორ დალი არ არის ჩემი. ხოლო ვან გოგი ძალიან მიყვარს, მოდილიანზე ვაფრენ. პიკასო ნახევრად მიყვარს, ნახევრად არა. მიქელანჯელოს ორიგინალი რომ ვნახე, მერე მივხვდი, რომ გენიოსია. ერთი დავითიც კი რომ შეექმნა ან მოსე, ეგეც საკმარისი იქნებოდა…
– ფიქრობთ, რომ ყველა ადამიანში არსებობს მხატვარი? და რა უწყობს ხელს ადამიანს რომ საკუთარ თავში ხელოვანი დაინახოს?
პიკასომ თქვა ასეთი რაღაც: ყველა ბავშვი მხატვარია. რასაც ხედავენ, ყველაფრის გადმოხატვა უნდათ. ეს ყველაში დევს, თუმცა როცა ბავშვობა ქრება, მაშინ ქრება მხატვრობაც. საკითხავია, რომ გაიზრდები როგორ უნდა დარჩე ასეთად? მხატვარი თუ ხარ ბავშვივით უნდა გიხაროდეს ყველაფერი, უბრალო და ლაღი უნდა იყო.
– ალბათ მეთანხმებით იმაში, რომ ზალიკო სულაკაურის ხსენებისას უპირველესად გვახსენდება ბავშვების საყვარელი მხატვარი. ეს თავიდანვე თქვენი, როგორც მხატვრის, მოწოდება იყო თუ გარემოებამ მოიტანა?
საერთოდ არ წარმომედგინა! არავინ იცოდა ზალიკო, შემთხვევით შეიქმნა ეს სიტუაცია. მე და ჩემმა მეგობარმა 19 წლის წინ სტუდია გავაკეთეთ. ბავშვების სწავლება სულ სხვა სფეროა. ბევრი ბავშვი გაიზარდა ამ სტუდიაში და ახლა ის მთელი საქართველოს მასშტაბით რაოდენობრივად უდიდესია. როცა ტელევიზიაში ჩანხარ, ჟურნალისტები მოდიან, ბავშვი ამ ყველაფერს ხედავს და უფრო მისიანი ხდები. როგორც უკვე ვთქვი, ყველა ბავშვს უყვარს ხატვა, შესაბამისად როცა ის “გაბურძგნული” ადამიანი ასწავლით მათ საყვარელ საქმეს, ეს ადამიანიც ძალიან უყვარდებათ. “ბაში-აჩუკში” რომ ბავშვები ყვირიან: “ბაში-აჩუკი, ბაში-აჩუკი!” მეც ასე მეძახიან ხოლმე: “ზალიკო, ზალიკო!”
– რატომ იზიდავს ბავშვებს ზალიკოს სტუდია და რა მიდგომა ქმნის ასეთ გარემოს? რატო უყვარხართ ბავშვებს ასე ძალიან?
ამ ყველაფრის პოპულარიზაცია ჟურნალისტების დახმარებით ხდება, მაგრამ კარგი უნდა იყოს. თუნდაც ცენტრი, კარგი წამყვანები, კარგი სამზარეულო, კარგი ატმოსფერო… სტუდიაშიც ყველაფერი ისეთი გავაკეთე, როგორზეც მე ბავშვობაში ვოცნებობდი. ყველა ასე უნდა იქცეოდეს. როგორც იესო ქრისტე იტყოდა, ისე მოექეცი სხვას, როგორც გინდა რომ მოგექცნენ შენ.
– მოგვიყევით ბავშვ ზალიკოზე და მის ბავშვურ ოცნებებზე. როგორ და სად წარმოგედგინათ თწვენი თავი დიდობაში?
მე ხომ მარტო არა ვარ. ისეთი კარგი ვარ, ნეტა ორი იყოსო და ტყუპის ცალიც მყავს. პატარაობაში ძალიან საზიზღრები ვიყავით, მეც და ჩემი ძმაც. ან ვხატავდით, ან რამეს ვაფუჭებდით. სულ ახლის ძიებაში ვიყავით. მაგრამ არასოდეს მიფიქრია, რა იქნებოდა მომავალში. არ წარმომედგინა, რომ ქუჩაშიც კი მიცნობდნენ. მით უმეტეს, როცა ბავშვი ვიყავი, ასეთ რაღაცებზე არ ვფქირობდი. მიუხედავად ამისა, სულ ვიცოდი რომ მხატვარი ვიქნებოდი. მესამე კლასში რომ ვიყავით, ხატვაში ორიანი დამიწერეს. 16 წლისა, როცა ნიკოლაძის სამხატვრო სასწავლებელში ვაბარებდი, ჩემი კლასელიც, რომელიც საერთოდ არ ხატავდა, იქ აბარებდა. ამასთან ერთად აკადემიაც დაამთავრა. მე ნიკოლაძეში 2-იანი დამიწერეს, არც აკადემიაში არ მისწავლია. ახლა ძალიან მეცინება ამაზე, მაგრამ, რასაკვირველია, ბავშვის გული ძალიან ფაქიზია. როცა რაღაცაში მაგარი ხარ და არ გიფასებენ.
– დღეს რა არის თქვენი ოცნება, რომელიც ჯერ ვერ აიხდინეთ?
საერთოდ, ანიმაციასა და მულტიპლიკაციაზე ვგიჟდები. სულ მინდა ასეთი რაღაც გავაკეთო. ახლანდელ მულტფილმებს რომ ვუყურებ, ბევრი კარგია, თუმცა მათი სცენარები, უმეტესწილად, არაფრის მთქმელია. კარგი ხარისხია, კარგი ანიმაციაა, კარგი ტიპაჟებია, მაგრამ მთავარი ამბავია, როგორ მოყვები და როგორ გადმოსცემ. ამ ნახატებით ისეთი ამბავი უნდა მომიყვე, რომ არ დამავიწყდეს. ბევრი პრობლემაა მსოფლიოში სცენართან დაკავშირებით.
– გაგვაცანით ზალიკო მამის როლში.
მე მყავს ოთხი შვილი. თითო ხუთს მაინც უდრის, ისეთი კარგები არიან. მყავს ოცდაშვიდი წლის ბიჭი, ცხრამეტი წლის გოგო, ექვსი წლის გოგონა, თებროლე და ხუთი წლის გოგო, თანანო. “შენ, მამიკო, ყველას უყვარხარ?” ასეთ კითხვებს მისვამენ, ბედნიერები. მე სულ ვცდილობ, რომ არაფერი მოაკლდეთ. არ მესმის შვილის მკაცრად აღზრდის მეთოდების. მათ ვზრდი ბედნიერ ადამიანებად. მათი ბედნიერება, ჩემი ბედნიერებაა. საერთოდ, ძალიან უბრალო მამა ვარ.
– ხშირად მსმენია უფროსებისგან რომ თითქოს განსხვავებული თაობა წამოვიდა. საუბარია გაჯეტებზე დამოკიდებულებაზე. თქვენს ხელში ბევრმა თაობამ გაიარა, რა განასხვავებს დღევანდელ ბავშვებს ძველი თაობისგან?
ყოველთვის ხდებოდა თაობათა ცვლილება. არასდროს არ მოსწონდათ ახალგაზრდა თაობა ძველებს, რადგან ისე არ იქცეოდნენ, როგორც ამათ უნდოდათ. ყოველთვის იცვლება ღირებულებები თუ ტექნოლოგიები, სხვადასხვა სიტუაციაა სხვადასხვა თაობაში. მაგალითად, ჩემმა პატარებმა კარგად იციან ტელეფონის ხმარება, მაგრამ მამაჩემს, თითქმის 90 წლის კაცს, არაფერი გაეგება. არასდროს მოხდება, რომ შვილები ზუსტად ისე მოიქცევიან, როგორც მშობლებს უნდათ, რადგან ყველაფერი იცვლება. ამიტომ, მშობლებო, დაანებეთ შვილებს თავი!
– მომეცით რჩევა, რომელიც მთელი ცხოვრება დამამახსოვრდება.
ჩემს მოსწავლეებს სულ ამას ვეუბნები, ორი სიტყვაა, სალვადორ დალის თქმით, “მხატვარო, ხატე!”. ასე, რომ შენ რასაც აკეთებ, ის აკეთე. თუ მეგობარი გიყვარს, ყველაფერი გააკეთე მისთვის. თუ სამშობლო გიყვარს, ის არის შენი საქმეც, ოჯახიც, წინაპარიც… ყველაფერი ერთმანეთში ჩახლართულია. სამყაროს ქსელები აქვს. ამ ქსელებში ვართ ჩვენც გაბმულნი, თუმცა არ გვინდა, რომ ისინი დავინახოთ. მამაჩემი ამ კითხვას ასე უპასუხებდა: “სიკეთე აკეთე.” შეიძლება ვიღაცისთვის სიკეთის კეთება ხატვაა, თუმცა მთავარია, რასაც აკეთებ გულით აკეთებდე, სიყვარული უნდა ტრიალებდეს შენ გარშემო.
