თანამედროვე მწერლების თვალით დანახული ისტორია – მარკუს ზუზაკის „წიგნის ქურდი“
სტატიის ავტორი: მარიამ კუჭუხიძე
მარკუს ზუსაკის რომანი “წიგნის ქურდი” დამაჯერებელი და მტკივნეული რომანია მეორე მსოფლიო ომის შესახებ, რომელშიც წარმოდგენილია სიტყვებისა და მოთხრობების ღრმა გავლენა ინდივიდებზე. ნაწარმოების მთავარი თემა სიტყვების ძალაა, რომელიც აყალიბებს წიგნის პერსონაჟებს, მოვლენებსა და მთლიან ნარატივს.
წიგნი მოგვითხრობს ჰოლოკოსტის შესახებ, ოღონდ არა ებრაელების, არამედ გერმანელების გადმოსახედიდან. მთავარი გმირი, ლიზელ მემინგერი, ობოლი გოგონაა, რომელიც ერთ-ერთმა “ტრადიციულმა” გერმანულმა ოჯახმა აიყვამა. ის წერა-კითხვას სწავლობს, რაც მისთვის გაძლიერებისა და გადარჩენის წყარო ხდება. მისი ურთიერთობა ჰანს ჰუბერმანთან, აღმზრდელ მამასთან, აგებულია მათ საერთო სიყვარულზე სიტყვების მიმართ, რადგან ის ასწავლის გმირს წერა-კითხვას.
ჩანს ლიზელის გამბედავი და გმირული საქციელიც ომის დროს, წიგნების ქურდობა, რომელიც იმდროინდელი დიქტატურისთვის დაუმორჩილებლობისა და თვითგადარჩენის აქტია. ერთი მხრივ, “ტრადიციული” ოჯახი დიდ საიდუმლოსაც ინახავს. ისინი სარდაფში ებრალ ბიჭუნას მალავენ, რაც მაშინ დაუშვებელი საქციელი იყო.
დიდი გავლენა აქვს ნაცისტური გერმანიის რეჟიმს, რომელიც იყენებს პროპაგანდასა და ცენზურას მასის მანიპულაციისა და კონტროლისთვის. ვხედავთ მთავარი პერსონაჟის, ლიზელის, შეხვედრას ნაცისტურ ძალასთან “წიგნების დაწვის” ცერემონიის სახით.
წიგნის ნარატიული პერსპექტივა უნიკალურია, მთხრობელი თავად სიკვდილია. მოზარდების ლიტერატურაში პირველი შემთხვევაა, როცა თვით სიკვდილიც კი განიცდის და ყველასთვის თავზარდამცემი, საშიში და უემოციო ინდივიდიც კი მთელი ემპათიის გრძნობით აღსავსე გვიამბობს პატარა ლიზელის ისტორიას. სიკვდილს იზიდავს ლიზელის ამბავი, რაც ასახავს სიტყვების მუდმივ გავლენას. წიგნის სტრუქტურა, სხვადასხვა ჩართული კომენტარითა და ილუსტრაციით, ხაზს უსვამს მოთხრობის უნიკალურობას.
ლიზელის ურთიერთობაზე გარშემო მყოფ ადამიანებთან ღრმა გავლენას ახდენს მისი სიტყვები და ისტორიები, როგორებიცაა მისი მეგობრობა რუდი შტაინერთან და კავშირი მაქს ვანდენბურგთან. გვერდები კი, რომლებსაც ლიზელი ხმამაღლა კითხულობს ბომბის თავშესაფარში, უზრუნველყოფს ნუგეშსა და ერთიანობას საჰაერო თავდასხმების დროს.
ზუზაკის “წიგნის ქურდი” გვიჩვენებს სიტყვების როლს ადამიანის ჩამოყალიბების პროცესში. იგი გვიჩვენებს სიტყვების გამოყენების მრავალფეროვან გზას და წარმოგვიდნგენს მათ როგორც განადგურების, ასევე გადარჩენის იარაღად. ლიზელის მოგზაურობა, სიკვდილის უნიკალურ ნარატიულ პერსპექტივასთან ერთად, მკითხველს სთავაზობს ადამიანის სულის გამძლეობის სურათს და ისტორიების მნიშვნელობას უბედურების დროს. ეს რომანი მოწმობს, რომ ყველაზე ბნელ დროშიც კი სიტყვებს სამყაროში სინათლისა და იმედის მოტანის უნარი აქვთ.
