
სტატიის ავტორი: გიორგი მაისურაძე
ცივი ომი XX საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე ხანგრძლივი, გლობალური დაპირისპირება იყო, რომელიც ძირითადად აშშ-სა და საბჭოთა კავშირს შორის იდეოლოგიური და პოლიტიკური განსხვავებების გამო წარმოიშვა. ეს დაპირისპირება დაიწყო მეორე მსოფლიო ომის დამთავრებისთანავე (1945 წლის შემდეგ) და გაგრძელდა საბჭოთა კავშირის დაშლამდე (1991 წლამდე).
ცივი ომის მთავარი მიზეზი, ორი დიდი სახელმწიფოს, განსხვავებული იდეოლოგიური და პოლიტიკური შეხედულებები იყო: აშშ და მისი მოკავშირეები წარმოადგენდნენ კაპიტალიზმისა და დემოკრატიის მხარეს, ხოლო საბჭოთა კავშირი და მისი თანამეგობრობა – სოციალიზმისა და კომუნიზმის იდეოლოგიას. ორივე მხარე ცდილობდა გავლენის სფეროების გაფართოებას, რაც სხვადასხვა გეოპოლიტიკური, ეკონომიკური და კულტურული მეთოდებით გამოიხატებოდა.
ძირითადი ასპექტები და მოვლენები ცივი ომის პერიოდში
1. ატომური იარაღი – ცივი ომის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტი ბირთვული იარაღის წარმოება იყო, რასაც ორივე სახელმწიფო გმობდა. რეალურად კი, ორივე სახელმწიფო ცდილობდა ბირთვული შეიარაღების გაძლიერებას. “ბირთვული ომის შიშის” არსებობას იყენებდა საკუთარი ინტერესების მისაღწევად.
2. რეგიონალური კონფლიქტები და “პატარა ომები” – ცივი ომის პერიოდში არსებული კონფლიქტებისა და ომების დროს, მაგალითად: კორეის ომი, ვიეტნამის ომი, ავღანეთის კონფლიქტი, აშშ და საბჭოთა კავშირი საპირისპირო მხარეს იდგა და იბრძოდა, ამ ქვეყნებში საკუთარი პოლიტიკისა და იდეოლოგიის დასამკვიდრებლად.
3. პროპაგანდა და კულტურული დაპირისპირება – ცივი ომი არა მხოლოდ პოლიტიკურ, არამედ კულტურულ ბრძოლასაც მოიცავდა. ამერიკა და საბჭოთა კავშირი აწარმოებდნენ პროპაგანდისტულ ომს და ცდილობდნენ თავიანთი სისტემების უპირატესობის წარმოჩენას ლიტერატურაში, კინოში, მუსიკაში, სპორტსა და სხვადასხვა კულტურულ ასპექტში.
4. ეკონომიკური და ტექნოლოგიური დაპირისპირება – ცივი ომის პერიოდში აქცენტირებული იყო ეკონომიკის გაძლიერება და ტექნოლოგიური წინსვლა. ამის დასტურია ადამიანის მთვარეზე მოგზაურობა, რაც კოსმოსური ხომალდების განახლება-განვითარებას მოჰყვა. ასევე, მრავალი სხვა ტექნოლოგიური მიღწევა, რამაც სამოქალაქო ცხოვრებაზე დიდი გავლენა მოახდინა.
ცივი ომის გავლენა გლობალურ პოლიტიკაზე
ცივი ომის შედეგები დღემდე ახდენს გავლენას გლობალურ პოლიტიკაზე:
გაერთიანებული ერების ორგანიზაციისა და უსაფრთხოების სტრუქტურების ფორმირება – ცივი ომის პერიოდში გაძლიერდნენ საერთაშორისო ორგანიზაციები, რომლებიც ემსახურებოდნენ გლობალური მშვიდობის შესანარჩუნებასა და კონფლიქტების თავიდან აცილებას.
ეკონომიკური და ტექნოლოგიური გავლენა – ცივი ომის დროს დაწყებული კვლევები და ინოვაციები დღემდე მოქმედებს თანამედროვე ტექნოლოგიებზე, მათ შორის ინტერნეტზე, კომპიუტერულ სისტემებზე და კოსმოსურ ტექნოლოგიებზე.
მრავალპოლარული მსოფლიო სისტემის ფორმირება – საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ მსოფლიო უფრო მრავალპოლარული გახდა. წარმოიქმნა ახალი ძლიერი სახელმწიფოები, რომლებიც გლობალურ პოლიტიკაზე გავლენას ახდენენ, მათ შორისაა ჩინეთი.
ცივი ომი არა მხოლოდ ისტორიული ფენომენია, არამედ თანამედროვე საერთაშორისო ურთიერთობების ფუძემდებელი. მისი იდეოლოგიური და პოლიტიკური შედეგები დღემდე ახდენს გავლენას გლობალურ სტაბილურობაზე, კონფლიქტების მართვასა და სახელმწიფოთა ურთიერთობებზე.