
სტატიის ავტორი: დავით მაისურაძე
ლეგენდარული ანა ვინტურის ცნობილი სიტყვებია: „მოდა ან იცი, ან არა“ ზოგადად, რა არის მოდა? და რა უნდა ვიცოდეთ მის შესახებ…
მოდა ხელოვნების ის დარგია, რომელიც ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაზე დიდ გავლენას ახდენს. ის აერთიანებს ესთეტიკას, ინდივიდუალურ სტილსა და საზოგადებრივ ტენდენციებს. ის ინდივიდუალიზმის გამოვლენისა და სოციალური კომუნიკაციის ფორმაა. თითოეული დეტალი: ფერი, სტილი, აქსესუარი ასახავს ადამიანის შინაგან სამყროსა და ცხოვრებისეულ ხედვას.
მეტსახელად „ატომურმა ვინტურმა“ ხალხს ურჩია: „თუ არ შეგიძლია იყო კონკურენტზე უკეთესი, უბრალოდ, ჩაიცვი უკეთესად.“ მოდა აერთიანებს ეპოქის გემოვნებასა და კულტურის ნიშნებს, ქმნის ვიზუალურ ენას, რომლითაც ადამიანები ურთიერთობენ, პოულობენ თავიანთ ადგილს საზოგადოებაში და პიროვნული იდენტობის წარმოჩენით ქმნიან თავიანთ უნიკალურ ნიშანს.
კვლავ ანა ვინტურის სიტყვებს მოვიხმობ: „მოდა არის ის, რასაც დიზაინერები გთავაზობენ სეზონების განმავლობაში, (წელიწადში 4-ჯერ) ხოლო სტილი არის ის, რასაც შენ ირჩევ“. ამიტომ, მოდაში წესები სეზონურად იცვლება და თუ გიყვარს მოდა, ვალდებული ხარ, ფეხი აუწყო.
მოდის ცნება ადამიანთა უმრავლესობისთვის ასოცირდება დროის პატარა მონაკვეთში გაბატონებულ ჩაცმის სტილთან ან კულტურის გარეგნული ფორმების ერთი ეტალონის მეორით ჩანაცვლებასთან, თუმცა დღეისთვის მოდის ფენომენის ამგვარი გააზრება არასრულყოფილია. დღევანდელი მოდა არ შემოიფარგლება მხოლოდ ტანსაცმლით ან გარეგნული ფორმებით. იგი შეჭრილია ადამიანის ცხოვრების ყველა სფეროში.
ჩარლზ ფრედერიკ უორტი/Charles Frederick Worth
ჩარლზ ფრედერიკ უორტი დაიბადა 1825 წლის 13 ოქტომბერს Bourne_Lincolnshire-ში. ამ დიზაინერმა მე-19 საუკუნის მოდის რევოლუცია მოახდინა. მას მოდის ისტორიკოსები მიიჩნევენ, ,,Haute Couture”-ს ანუ მაღალი რანგის მოდის მამად. მან, მე-20 საუკუნის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული მოდის სახლი დააარსა. მუშაობისას ის მხოლოდ საკუთარ იდეებსა და გემოვნებას ეყრდნობოდა, არ ითვალისწინებდა მდიდარი მომხმარებლის „ახირებას“, რამაც იდენტობა შესძინა. 1858 წელს პარიზში ჩამოაყალიბა თავისი მოდის სახლი: ,,House of Worth”, რომელიც განაგრძობდა მუშაობას მისი შთამომავლების დროსაც, 1952 წლამდე და დაიხურა 1956 წელს. ,,Worth” ბრენდის სახლი განახლდა 1999 წელს. ის მოდის ინდუსტრიაში არა მხოლოდ კრეატიული ნამუშევრებით, არამედ ინოვაციითაც გამოირჩეოდა. მის მთავარ მიღწევებსა და გამოგონებებს შორის აღსანიშნავია: ტურნიური (კაბის უკანა კალთა, რომელიც ნაკეცებად არის ,,აკრეფილი”). სწორედ ასეთ ტურნიურებში გამოწყობილნი შევიდნენ ქალები მე-20 საუკუნეში. მან პირველად გამოიყენა ცოცხალი მოდელები, საკუთარი სამოსის წარმოსაჩენად. უორტმა დანერგა სეზონური კოლექციების კონცეფცია, რაც დღევანდელ მოდის ინდუსტრიაშიც აქტუალურია, მან პირველმა დაამატა ტანსაცმელს ეტიკეტი დიზაინერის სახელით, რითაც ტანსაცმელს ექსკლუზიურობა და დამატებითი ღირებულება მიანიჭა.
ეს იყო პირველი ნაბიჯი ბრენდირებულ მოდაში. უორტმა ასევე შექმნა ტანსაცმელი განსაკუთრებული შემთხვევებისათვის, მაგალითად, საქორწინო კაბა.
უორტის დიზაინები გამოირჩევა მდიდრული ქსოვილებითა და სამკაულებით, ისტორიული სამოსის ელემენტების შერწყმით. ათწლეულების მანძილზე, სართაშორისო არეალზე, მისი ნამუშევრები პოპულარული და მოთხოვნადი იყო.
ჩარლზ ფრედერიკ უორტი იმპერატრიცა ევგენის ბრძანებით ქმნიდა სამოსს ექსტრავაგანტული საღამოებისთვის. მის მომხმარებალთა შორის იყო, ავსტრიის იმპერატრიცა ელისაბედი. უორტის ინოვაციებმა საფუძველი ჩაუყარა თანამედროვე მოდის სისტემას, სადაც დიზაინერები ქმნიან კოლექციებს და ატარებენ ჩვენებებს. უორტი დაეხმარა სამკერვალო სტატუსის ამაღლებას ისე, რომ დიზაინერ-მწარმოებლები საბოლოოდ მიხვდნენ და ჩამოაყალიბეს დასკვნა საკითხზე, თუ რა უნდა ეცვათ ქალებს.
ჩარლზ ფრედერიკ უორტის ყველაზე ცნობილი პორტრეტი გვიჩვენებს, რომ ის ხშირად ატარებდა: ქუდს, ბეწვს და კრავმას.
მოდის სახლის: ,,House of Worth”-ის ფუძემდებელი, ჩარლზ ფრედერიკ უორტი გარდაიცვალა 69 წლის ასაკში, 1895 წლის 10 მარტს, პარიზში.